Członek zarządu sp. z o.o. może odpowiadać za błędy poprzedników

Witam Cię Prezesie!

Jeżeli trafiłeś na tego bloga to zapewne interesuje Cie tematyka odpowiedzialności materialnej członów zarządu spółek. Mam nadzieje, że moje wpisy pomogą Ci zapoznać się z tą trudną tematyką i uniknąć „kosztownych” błędów.

Błędny schemat obrony

Przeglądając orzecznictwo polskich sądów w sprawach odpowiedzialności materialnej członków zarządu spółek z o.o. zauważyłam, że często pojawia się błędny schemat obrony osoby powołanej do zarządu, która została pozwana na podstawie art. 299 ksh „za długi spółki”.

Postanowiłam napisać o tym dzisiejszy wpis.

Otóż, pozwana osoba nierzadko wskazuje, że

• została powołana do pełnienia funkcji członka zarządu, będąc zapewniana o braku zaległości spółki wobec instytucji publicznoprawnych, czy braku zobowiązań wobec kontrahentów, wobec czego zgodziła się na zasiadanie w zarządzie.
• po bliższym jednak przyjrzeniu się finansom spółki i ustaleniu jej słabej kondycji finansowej – zrezygnowała z obawy przed negatywnymi konsekwencjami (no i oczywiście nie złożyła wcześniej wniosku o ogłoszenie upadłości spółki). 

Od powołania do zarządu aż do wykrycia prawdziwego stanu majątkowego spółki i złożenia rezygnacji mija czasem kilka tygodni a nawet kilka miesięcy.

Czy możesz się bronić tym, że nie mogłeś wiedzieć?

Czy w takich sytuacjach, kiedy to nowy członek czy prezes zarządu wziął dopiero na swoje barki ciężar zarządzania zadłużoną spółką, nie znając prawdziwego obrazu sytuacji, można pociągnąć taką osobą do odpowiedzialności za niespłacone długi spółki?

Czy może ona bronić się twierdząc, że nie mogła wiedzieć, że słaba kondycja finansowa spółki wymuszała złożenie wniosku o ogłoszenie jej upadłości, gdyż była zapewniana o braku zaległości spółki?

Otóż, niestety nie!

Każdy członek organu zarządzającego powinien zawsze kontrolować stan finansów spółki, aby nie narazić się na ewentualną odpowiedzialność materialną z art. 299 ksh, czyli odpowiedzialność za zobowiązania spółki istniejące w czasie pełnienia przez niego funkcji, o ile w tym czasie wystąpiły przesłanki upadłości, a nie zgłoszono wniosku o jej ogłoszenie.

Oczywiście, nie zawsze jest możliwe zapoznanie się ze stanem finansów spółki przed wyrażeniem zgody na powołanie do zarządu. Należy jednak podjąć wszelkie możliwe kroki, aby się to udało.

W ocenie sądów, bowiem:

Nie usprawiedliwia pozwanych, którzy weszli w skład zarządu spółki, twierdzenie, że byli zapewniani o braku zaległości spółki wobec instytucji publicznoprawnych oraz o braku niespłaconych zobowiązań wobec kontrahentów.

Nie sposób uznać tego za okoliczność zwalniającą od obowiązku profesjonalnego podejścia do pełnienia funkcji członków zarządu, które poprzedzać powinno uzyskanie wcześniejszej gruntownej wiedzy o kondycji finansowej spółki, na tyle na ile jest to możliwe.

Co więc w przypadku, gdy po czasie okaże się, że zgodziliśmy się wejść do zarządu spółki zadłużonej?  

Czy wówczas przejmujemy odpowiedzialność niejako w schedzie po poprzednim zarządzie?

Złóż wniosek o ogłoszenie upadłości spółki

W takim przypadku należy jak najszybciej złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości spółki.

Każdy nieuzasadniony dzień opóźnienia w zgłoszeniu wniosku naraża bowiem na odpowiedzialność odszkodowawczą wobec wierzycieli spółki.

Okres wystarczający do zapoznania się z kondycją finansową spółki

W jednym z analizowanych przeze mnie wyroków spotkałam się ze stanowiskiem sądu, że:

„W normalnej sytuacji półtoramiesięczny okresbyłby wystarczający dla nowopowołanego członka zarządu do zapoznania się ze stanem majątkowym spółki i złożenia odpowiedniego wniosku o upadłość” (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – V Wydział Cywilny z dnia 18 maja 2018 r., V AGa 142/18).

Oczywiście inny skład sędziowski może dojść do przekonania, że czas wystarczający do podjęcia tych działań jest krótszy niż 1,5 miesiąca, więc nie warto czekać.

Sądy mają świadomość, że niekiedy nie sposób zapoznać się ze stanem finansów spółki przed wstąpieniem do zarządu, ale zawsze należy wykazać się podjęciem starannych działań.

Dla sądu, który ocenić ma w Twojej sprawie, czy powinieneś zapłacić czy też nie, fakt zaistnienia przesłanek do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i termin właściwy do jego złożenia stanowią okoliczności obiektywne, natomiast brak możliwości zgłoszenia wniosku przez konkretnego członka zarządu w terminie właściwym sąd oceniać będzie przez pryzmat Twojego zawinienia bądź braku zawinienia.

Jeżeli zatem, wstępujesz do zarządu zadłużonej spółki, która już dawno powinna złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, i złożysz wniosek o upadłość spółki to sąd będzie oceniał tylko czy ponosisz winę w zbyt późnym złożeniu wniosku czy nie (bo przecież jest już dawno po terminie).

Brak winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie

Jeżeli następuje to wkrótce po powołaniu Ciebie do zarządu, i odkryciu, że faktyczna sytuacja finansowa spółki jest fatalna, to zapewne sąd uzna, że nie ponosisz winy za brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym terminie, a to pozwoli zwolnić Cię od odpowiedzialności (art. 299 § 2 ksh), gdyż sąd uzna, że w chwili obejmowania przez nowopowołanego, członka zarządu funkcji w zarządzie brak było podstaw, aby przypuszczać, że kondycja finansowa spółki wywoływała konieczność postawienia jej w stan upadłości.

Brak związku przyczynowo – skutkowego między zaniechaniem a szkodą wierzyciela 

Członek zarządu spółki z o.o. może też próbować zwolnić się od odpowiedzialności przewidzianej w 299 k.s.h., mimo niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, jeżeli wykaże, że choćby taki wniosek zgłosił od razu po objęciu tej funkcji, to i tak, ze względu na sytuację majątkową spółki, wierzyciel nie uzyskałby zaspokojenia swoich roszczeń w żadnym zakresie.

Oznaczałoby to zatem brak adekwatnego związku przyczynowego między zaniechaniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez członka zarządu i szkodą doznaną przez wierzyciela.

Weronika Hoffa
radca prawny

***

***

Obrona członków zarządu poprzez wykazanie istnienia majątku spółki (art. 299 ksh)

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania, ukształtowana w art. 299 ksh, uzależniona jest od wykazania przez wierzyciela tytułem egzekucyjnym istnienia niezaspokojonej wierzytelności w stosunku do spółki oraz wystąpienia stanu bezskuteczności egzekucji tej wierzytelności z majątku spółki.

Bezskuteczność egzekucji zasadniczo rozumiana jest przy tym jako niemożność uzyskania zaspokojenia z całego majątku spółki, a nie tylko z pewnych… [Czytaj dalej…]