Odpowiedzialność zarządu

Witam Cię Prezesie!

W dzisiejszym wpisie chciałabym poruszyć temat wypłacania pieniędzy ze spółki z o.o., gdyż niedawno uświadomiłam sobie, że zadziwiająco wiele osób robi to po prostu z naruszeniem przepisów prawa.

Ostatnio, kilka osób mających spółki z o.o., w których posiadali prawie wszystkie udziały, opisało mi podobny schemat działania.

Otóż, kiedy kondycja finansowa ich spółek stała się bardzo słaba, do tego stopnia, że w kasie spółki hulał wiatr, a na kontach bankowych pojawiły się same zera – chcąc ratować sprawę – na zapłatę zobowiązań spółki zaczęli przeznaczać swoje prywatne pieniądze.

Wcześniej od innych, zdarzało mi się również słyszeć, że prezesi zarządów spółek wypłacali ze swojej spółki z o.o. pieniądze, kiedy np. brakowało im środków na zapłatę zobowiązań z ich jednoosobowych działalności gospodarczych (JDG).

W pierwszym przypadku spółka z o.o. spłacała swoje zobowiązania z pieniędzy otrzymanych od wspólnika i prezesa zarządu, w drugim – pieniądze spółki przeznaczane były na cele prywatne tych osób. W żadnym jednak przypadku, osoby które dokonywały w ten sposób przesunięć majątkowych, nie zdawały sobie do końca sprawy z tego, z jaką odpowiedzialnością może się to wiązać.

Wypłaty ze spółki z o.o. bez tytułu prawnego

Problemem w jednym i drugim schemacie działania było zawsze to sam – brakowało tytułu prawnego dla takich przepływów. O konieczności określenia tytułu prawnego takich wpłat i wypłat właściciele spółek nawet nie wiedzieli.

Działanie tych osób oczywiście było niezgodne z prawem i mogło rodzić odpowiedzialność na wielu polach.

Spółka z o.o. jest odrębnym od wspólników podmiotem prawa

Ażeby dobrze zrozumieć poruszane zagadnienie, musisz wiedzieć, że spółki z o.o. z punktu widzenia prawa są odrębnym bytem. Spółki z o.o. są osobami prawnymi, uregulowanymi w Kodeksie spółek handlowych.

Skoro Ty jesteś odrębnym podmiotem prawa i twoja spółka z o.o. jest odrębnym podmiotem prawa, to co należy do spółki nie należy do Ciebie.

Majątek spółki z o.o. to nie majątek wspólnika

Z odrębnej podmiotowości spółki, wynika właśnie to, że spółki te posiadają własny, odrębny od jej wspólników, majątek. Wszystko co spółka z o.o. nabywa w toku działalności, formalnie więc należy do niej samej, a nie do jej wspólników.

Jeżeli spółka zaciąga zobowiązania – to też są zobowiązania spółki, a nie jej wspólnika.

Inaczej jest w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG), gdzie przedsiębiorca wszystko co nabywa „na firmę”, nabywa do własnego majątku. Majątek firmowy jest bowiem własnym majątkiem przedsiębiorcy.

Podobnie rzecz się ma w przypadku zaciąganych zobowiązań – wszystkie zobowiązania firmowe, są zobowiązaniami, za które przedsiębiorca w pełni odpowiada całym swoim majątkiem.

Przewiduje, że wielu właścicieli spółek z o.o. o tym zapomina, bądź nie zdaje sobie z tego sprawy, zwłaszcza gdy wcześniej, przez wiele lat, prowadzili JDG i wypłat dokonywali, kiedy tylko chcieli.

Pobieranie przez zarząd zaliczek na nieistniejące wydatki

Pobieranie zaliczek na wydatki, które następnie nie mają miejsca jest to kolejny przykład niewłaściwego dokonywania wypłat ze spółki. Oczywiście, jest ono działaniem niezgodnym z prawem.

W praktyce najczęściej obywa się to przez przelewy zatytułowane jako „zaliczka na wydatki” lub przez wystawianie dokumentu KW (kasa wydała).

Odpowiedzialność karna prezesa

Każda osoba, która rozważała kiedykolwiek, któreś z opisanych wyżej działań, powinna wiedzieć, że wypłacanie pieniędzy ze spółki, tak jak się to robi w JDG, a więc pobranie pieniędzy z kasy czy konta spółki z o.o. bez wskazania tytułu prawnego, czy pobieranie zaliczek na fikcyjne wydatki – może być uznane za przestępstwo sprzeniewierzenia (art. 284 § 2 k.k.) lub działania na szkodę spółki (art. 296 k.k.).

W jednym i drugim wypadku, w przypadku skazania, istnieje możliwość wymierzenia kary pozbawienia wolności.

Zgodnie z art. 284 § 2 Kodeksu karnego:

Podlega karze ten, kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą.

Z kolei, według art. 296 Kodeksu karnego:

Podlega karze ten, kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową.

Niezależnie od możliwości ponoszenia odpowiedzialności karnej, w tych samych wypadkach zachodzić może przypisanie odpowiedzialności materialnej o cywilnoprawnym charakterze.

Odpowiedzialność cywilnoprawna

Przykładem przepisu statuującego odpowiedzialność za nienależne wypłaty pieniędzy spółkowych, jest art. 198 § 1 ksh – który wskazuje, że wspólnik, który dokonał wypłaty pieniędzy spółkowych, wbrew przepisom prawa, bądź postanowieniom umowy spółki, jest zobowiązany do jej zwrotu.

Natomiast gdy, takiej wypłaty na rzecz wspólnika dokonują członkowie organów spółki (np. zarządu), wszystkie te osoby są solidarnie odpowiedzialne za jej zwrot spółce.

Oznacza to, że członek zarządu odpowiada tak samo, jak wspólnik, który takie nienależne pieniądze otrzymał.

Co więcej, z § 2 art. 198 ksh wynika z kolei, że:

Jeżeli zwrotu wypłaty nie można uzyskać od odbiorcy, jak również od osób odpowiedzialnych za wypłatę, za ubytek w majątku spółki, który jest wymagany do pełnego pokrycia kapitału zakładowego, odpowiadają wspólnicy w stosunku do swoich udziałów.

Kwoty, których nie można ściągnąć od poszczególnych wspólników, rozdziela się między pozostałych wspólników w stosunku do udziałów (tzw. odpowiedzialność gwarancyjna pozostałych wspólników). Przepis art. 198 § 1 ksh obejmuje swoim zakresem wszelkie sytuacje, w których wspólnik spółki z o.o. uzyskał nienależne świadczenie pieniężne od spółki, w praktyce jednak najczęściej powołuje się na niego, w przypadku pobrania zawyżonej dywidendy.

Pamiętaj! wszelkie prywatne zakupy z konta spółki i inne wypłaty są niedozwolone, o ile nie posiadają tytułu prawnego, tj. nie następują w wykonaniu wcześniej zawartej ze spółką a odbiorcą pieniędzy umowy, np. umowy pożyczki.

Pozdrawiam Cię!

Weronika Hoffa
radca prawny

***

***

Czy nabywca wierzytelności przeciwko spółce może dochodzić roszczeń od członków jej zarządu?

W wyniku przelewu wierzytelności przeciwko zadłużonej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, przechodzą na podstawie art. 509 § 2 KC na nabywcę tej wierzytelności także związane z tą wierzytelnością roszczenia odszkodowawcze przeciwko członkom zarządu spółki przewidziane w art. 299 § 1 KSH.

Można więc powiedzieć, że kupując wierzytelność przeciwko zadłużonej spółce, kupuje się też niejako wierzytelność przeciwko członkom… [Czytaj dalej…]